Vraagstelling

De vraagstelling van het onderzoek omvat vier subvragen:

1. Rekening houdend met (corrigerend voor) de objectieve zwaarte van de zorgvraag: Hebben demografische kenmerken van de mantelzorger (leeftijd, geslacht, sociaal economische status, in- of uitwonend bij zorgvrager) invloed op de ervaren zorgbelasting en hoe verschilt dat per sociale relatie van mantelzorgers en zorgontvangers?
2. Rekening houdend met (corrigerend voor) de objectieve zwaarte van de zorgvraag: Zijn er specifieke combinaties van deze demografische factoren (risicoprofielen) die samenhangen met een zeer hoog ervaren belasting? Verschillen de risicoprofielen per sociale relatie van mantelzorgers en zorgontvangers?
3. In welke mate komen de gevonden verschillen tussen groepen mantelzorgers en risicoprofielen overeen op baseline en na één jaar?
4. In welke mate is op basis van de risicoprofielen op baseline een verschil in ervaren zorgbelasting een jaar later te voorspellen?

Aanpak

Er wordt gebruik gemaakt van data uit ‘The Older Persons and Informal Caregivers Survey – Minimum DataSet’ (TOPICS-MDS), de openbare dataset van het Nationaal Programma Ouderenzorg (NPO) waarin data van 60 onderzoeksprojecten uit heel Nederland zijn samengebracht. Deze database bevat data van circa 43.000 zorgontvangers en circa 9.000 mantelzorgers.

Participanten

Projectleider
Mw. dr. Winnie Gebhardt
Universitair Hoofddocent Gezondheidspsychologie, afdeling Gezondheids, Medische en Neuropsychologie, Universiteit Leiden

Contactpersoon en onderzoeker
Mw. Yvette Meuleman, MSc
Onderzoeker en docent, afdeling Gezondheids-, Medische en Neuropsychologie, Faculteit Sociale Wetenschappen, Universiteit Leiden

Projectcommissie
Dhr. Dr. Edwin J. Boezeman
Postdoc Onderzoeker, Coronel Instituut voor Arbeid en Gezondheid van het Academisch Medisch Centrum – Universiteit van Amsterdam & Lecturer, afdeling Sociale & Organisatiepsychologie, Universiteit Leiden

Mw. dr. Matty Crone
Universitair Hoofddocent, afdeling Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde, Leids Universitair Medisch Centrum

Mw. prof. Dr. Ria Reis
Hoogleraar Medische Antropologie, afdeling Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde, Leids Universitair Medisch Centrum, en aan de Universiteit van Amsterdam, Amsterdam Institute for Social Science
Research

Mw. dr. Nicolette van der Zouwe
Adviseur publieke gezondheid, GGD Midden Holland

Mw. dr. Alice de Boer
Wetenschappelijk medewerker, Sociaal en Cultureel Planbureau

Resultaten

Op basis van onze literatuurstudie wordt geconcludeerd dat de achtergrondvariabelen geslacht, leeftijd, sociaal economische status, leefsituatie en sociale relatie belangrijke determinanten voor de ervaren zorgbelasting en andere psychosociale uitkomsten bij mantelzorgers lijken te zijn.

Meer specifiek; de literatuur lijkt aan te geven dat vrouwelijke mantelzorgers, mantelzorgers met een lager sociaal economische status en mantelzorgers die hun partner verzorgen meer zorgbelasting ervaren vergeleken met mannelijke mantelzorgers, mantelzorgers met een hogere sociaal economische status en mantelzorgers die iemand anders dan een partner verzorgen.

Aanvullend onderzoek is nodig om na te gaan of inwonende mantelzorgers meer zorgbelasting ervaren dan uitwonende mantelzorgers en welke leeftijdsgroep van mantelzorgers de meeste zorgbelasting ervaren. Verder onderzoek is ook nodig om inzicht in de longitudinale relatie tussen achtergrondvariabelen en de ervaren zorgbelasting te verkrijgen en om te onderzoeken hoe achtergrondvariabelen in combinatie met elkaar kunnen wijzen op een verhoogd/verlaagd risico op overbelasting bij mantelzorgers.

Helaas zijn er door de onderzoekers inconsistenties in de aangeleverde TOPICS-MDS dataset aangetroffen. Er waren geen oplossingen die zouden leiden tot een voldoende mate van betrouwbaarheid van de dataset. In overleg met ZonMW is daarom besloten de voorgenomen analyses niet op de huidige dataset uit te voeren, aangezien dat tot onbetrouwbare uitkomsten zou kunnen leiden.

Producten

Er zijn geen producten beschikbaar.

Samenvatting

Om mantelzorgers optimaal te ondersteunen is het belangrijk om te weten welke groepen mantelzorgers een te hoge zorgbelasting ervaren. Het doel van dit project is om risicoprofielen voor overbelasting in mantelzorgers op te stellen.

Uit de literatuurstudie blijkt dat de achtergrond variabelen geslacht, leeftijd, sociaal economische status, leefsituatie en sociale relatie belangrijke determinanten voor ervaren zorgbelasting zijn. Echter, bewijs voor de longitudinale relatie tussen achtergrondvariabelen en ervaren zorgbelasting, en hoe achtergrond variabelen in combinatie met elkaar kunnen wijzen op een verhoogd risico op overbelasting bij mantelzorgers ontbreekt.

Helaas zijn er door de onderzoekers inconsistenties in de aangeleverde TOPICS-MDS dataset aangetroffen. Er waren geen oplossingen die zouden leiden tot een voldoende mate van betrouwbaarheid van die dataset. In overleg met ZonMW is daarom besloten de voorgenomen analyses niet op de huidige dataset uit te voeren, aangezien dat tot onbetrouwbare uitkomsten zou kunnen leiden.